Czym jest otyłość?
Otyłość to choroba przewlekła, związana z nieprawidłowym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie. Poza zwiększoną ilością tkanki tłuszczowej, znaczenie ma również jej rozmieszczenie. Zgromadzenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej nazywane jest otyłością brzuszną nazywana również otyłością centralną, trzewną lub otyłością typu „jabłko”.
Otyłość to nie tylko defekt kosmetyczny.
Otyłość, w szczególności brzuszna, to przede wszystkim choroba metaboliczna, spowodowana nadmiernym gromadzeniem zapasu tłuszczu nie tylko w podskórnej tkance tłuszczowej, ale też w jamie brzusznej i mięśniach, co prowadzi do zaburzeń metabolizmu i zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy i wystąpienia w przyszłości zawału serca.
Jak stwierdzić istnienie otyłości?
W praktyce możemy wykorzystać: obliczenie wskaźnika masy ciała BMI (body mass index) lub wskaźnika WHR (waist-hip ratio – wskaźnik talia-biodra), jak również pomiar obwodu talii czy też grubości fałdu skórnego.
BMI– iloraz masy ciała wyrażonej w kilogramach i wzrostu wyrażonego w metrach podniesiony do kwadratu – BMI = kg/m2
W zależności od wartości BMI, rozróżniamy niedowagę, wagę prawidłową, nadwagę i kolejne stopnie otyłości.
- niedowaga, kiedy BMI <19 kg/m2
- masa ciała prawidłowa, kiedy BMI ≥19, a <25 kg/m2
- nadwaga, kiedy BMI ≥25, a <30 kg/m2
- otyłość I stopnia, kiedy BMI ≥30, a <35 kg/m2
- otyłość II stopnia, kiedy BMI ≥35, a <40 kg/m2
- otyłość III stopnia (skrajna otyłość), kiedy BMI ≥40 kg/m
WHR określający stosunek obwodu pasa do obwodu bioder. Stanowi on wskaźnik dystrybucji tkanki tłuszczowej w ciele człowieka i jest wyznacznikiem określającym typ otyłości (otyłość brzuszna bądź pośladkowo-udowa). Otyłość brzuszną rozpoznajemy, gdy WHR >0,8 u kobiet i >1,0 u mężczyzn.
Inną prostszą metodą określania otyłości brzusznej jest pomiar obwodu talii niezależnie od wzrostu czy obwodu bioder, jeśli wynosi on ≥80 cm u kobiet i ≥94 cm u mężczyzn, to także możemy rozpoznać otyłość brzuszną.
Osoby z otyłością brzuszną bardziej narażone są na występowanie: nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii (zwiększenie stężenia cholesterolu we krwi), hiperinsulinemii (zwiększenie stężenia insuliny we krwi) oraz zaburzeń metabolizmu glukozy – stan przedcukrzycowy i cukrzyca.
Jeśli otyłości towarzyszą chociaż niektóre z tych zaburzeń, to mówimy o „zespole metabolicznym„. Chociaż zdarza się podatność do wystąpienia nadciśnienia, niektórych postaci hipercholesterolemii czy cukrzycy uwarunkowana genetycznie (czyli „dziedziczna”), to warto wiedzieć, że to właśnie otyłość jest często pierwszym zaburzeniem, które przyczynia się do ich rozwoju. Jedząc zbyt wiele, i do tego niezdrowych produktów, obciążamy nasz organizm niekorzystnym dla zdrowia czynnikiem środowiskowym, który dopiero łącznie z czynnikiem dziedzicznym wywołuje chorobę.
Złe nawyki żywieniowe którym ulegamy z powodu braku czasu na domowe gotowanie, łatwej dostępności do taniej przetworzonej żywności, nagminnych reklam wpływających na nasze wybory produktów podczas zakupów, dużego tempa życia, stresu i uprzyjemniania sobie życia smakołykami – przyczyniają się do rozwoju wspomnianych chorób.
Bez wątpienia najważniejsza w zapobieganiu otyłości i wszystkim współistniejącym chorobom jest profilaktyka. Polega ona na rozsądnym planowaniu posiłków, na wyborze zdrowych produktów, a odrzucaniu tych nadmiernie kalorycznych, na konsekwentnym przyzwyczajaniu się do zdrowego sposobu żywienia i nieuleganiu chwilowym zachciankom.
W leczeniu otyłości brzusznej, podobnie jak otyłości w ogóle, najważniejsze znaczenie ma ujemny bilans energetyczny, czyli po prostu spożywanie mniejszej ilości kalorii niż wynosi codzienny wydatek energetyczny, i że najzdrowsze jest odchudzanie małymi krokami, stopniowe, ale wytrwałe.
Warto korzystać z przepisów kulinarnych, w których zawarto informację o kaloryczności produktów. Zmniejszenie masy ciała już nawet o kilka kilogramów jest bardzo korzystne dla zdrowia. Warto wspomnieć, że u osób ze stanem przedcukrzycowym (z nietolerancją glukozy, ale jeszcze bez cukrzycy) zmniejszenie masy ciała może spowodować przywrócenie prawidłowej tolerancji glukozy, oddalając w ten sposób ryzyko zachorowania na cukrzycę.
W odchudzaniu niewątpliwie ważne miejsce zajmuje regularna aktywność fizyczna, dostosowana do indywidualnych możliwości i preferencji. Właściwie nie ma jakichś szczególnych ćwiczeń zalecanych osobom z otyłością brzuszną; korzystne i bezpieczne dla osób otyłych są ćwiczenia w odciążeniu w basenie i pływanie, gdyż nie obciążają stawów kończyn dolnych. Jednak mało kto ma możliwość pływania codziennie, więc równie dobrze mogą to być codzienne, intensywne spacery. Niezależnie od rodzaju aktywności ruchowej ważne jest, żeby była ona podejmowana regularnie, możliwie często i żeby sprawiała przyjemność
Jakie są konsekwencje otyłości?
Do bardzo poważnych skutków otyłości należą choroby układu krążenia i cukrzyca typu 2.
Zwiększenie masy ciała sprzyja rozwojowi i nasileniu innych czynników ryzyka, głównie zaburzeń lipidowych i nadciśnienia tętniczego. Tłuszcz w otyłości brzusznej gromadzi się nie tylko pod skórą, ale także w narządach wewnętrznych. Otłuszczenie narządów wewnętrznych pogarsza ich pracę i doprowadza do wielu chorób. Nadmiar kwasów tłuszczowych prowadzi do wzrostu produkcji insuliny ( hormon produkowany przez trzustkę- regulator poziomu glukozy w organizmie) oraz substancji zapalnych i enzymów, które wpływają na wzrost ciśnienia krwi w konsekwencji prowadzą do nadciśnienia tętniczego. Przy otyłości brzusznej często występuje cukrzyca typu 2, miażdżyca jak również choroby układu krążenia.
Otyłość prowadzi do rozwoju zespołu metabolicznego oraz zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów w naczyniach.
Jak poradzić sobie z otyłością?
Należy ograniczyć niezdrowe i wysokokaloryczne produkty. Aby skutecznie schudnąć z brzucha należy połączyć odpowiednio dobrane ćwiczenia razem z dietą
Naszą aktywność fizyczną zaczynamy od prostych ćwiczeń nie częściej niż 3 razy w tygodniu po 40 minut. Stopniowo możemy zwiększać częstotliwość i ćwiczyć 4 razy w tygodniu po godzinie. Warto zacząć od spacerów, prostych ćwiczeń aerobowych, pływania.
Zbędne kilogramy i nadmiar tkani tłuszczowej utrudniają codzienne życie, a także przyczyniają się do powstawania w/w chorób a zatem warto podjąć próbę walki z otyłością brzuszną.
Wałcz, dnia 4.09.2018 r
Krystyna Krogulewska